Wij willen een gezonde en veilige leefomgeving voor al onze inwoners. Gezondheid gaat over meer dan niet ziek zijn, het gaat over onze woon- en werkomgeving, over de gebouwen, de openbare ruimte, de lucht, de bodem, het water en mobiliteit. In een gezonde leefomgeving zijn voldoende mogelijkheden om te bewegen, sporten en spelen, elkaar te ontmoeten, maar ook voldoende schone lucht en stilte.

Voor ons als gemeente betekent dit dat wij zorgen voor een goede en gezonde milieukwaliteit, veilige verkeersverbindingen, passende huisvesting, voldoende toegankelijke voorzieningen voor alle doelgroepen om elkaar te ontmoeten, te bewegen, sporten en spelen. We willen de openbare ruimte en de voorzieningen in ieder dorp afstemmen op de behoeften van de verschillende doelgroepen. Bij de inrichting van de openbare ruimte kijken we bijvoorbeeld of we die zo kunnen inrichten dat mensen elkaar ontmoeten. En zo dat jong en oud in beweging komt, gaat spelen of sporten. Zodat alle inwoners op een gezonde en veilige manier kunnen opgroeien en actief oud kunnen worden.

Een veilige en gezonde omgeving
Er is steeds meer aandacht voor veiligheid en gezondheid. We beseffen dat het goed is om vooraf maatregelen te nemen waarmee we zo lang mogelijk actief en gezond blijven. We richten ons op een zo veilig en gezond mogelijke omgeving nu en in de toekomst. En het voorkomt dat onze zorgkosten de pan uit rijzen.

Iedereen heeft zijn eigen verantwoordelijkheid. De overheid draagt zorg voor een veilige en gezonde basis. Dat betekent:

• voldoen aan de landelijke normen voor gezondheid en veiligheid, en;
• bijhouden hoe het gaat door monitoring van cijfers en signalen.

Het veiligheidsgevoel en de werkelijke veiligheid worden in de gaten gehouden via de veiligheidsmonitor van de GGD. De gemeente bepaalt mede op basis hiervan haar veiligheidsplannen. Deze plannen zijn er vooral op gericht om onveiligheid te voorkomen en een gezonde leefomgeving te bereiken.

Wilt u meer weten over de veiligheid en gezondheid in je gemeente. Kijk dan op:

• https://www.waarstaatjegemeente.nl/dashboard/Openbare-orde-en-veiligheid
• https://www.waarstaatjegemeente.nl/dashboard/Gezondheid

• https://ggdgelderlandzuid.nl/professionals/gemeenten/gezondheid-in-cijfers/gezondheid-per-leeftijdsgroep/

• https://public.tableau.com/profile/ggdgelderlandzuid#!/
  
  
  

We voldoen aan landelijke normen op het gebied van gezondheid en veiligheid. Maar het kan altijd nog beter. Met onze acties richten wij ons op een zo veilig en gezond mogelijke omgeving. Hiertoe betrekken we veiligheid en gezondheid zo vroeg mogelijk bij ontwikkelingen. Wij besteden aandacht aan verantwoord bestrijden van ziekte en plagen. En wij nodigen uit tot gezond gedrag.

Gezond en veilig vanaf het begin

• Bij nieuwe ontwikkelingen besteden we vanaf het begin aandacht aan gezondheid en veiligheid. Dit gebeurt onder meer door hulpdiensten, GGD en Omgevingsdienst vroegtijdig te betrekken.
• Het belang van een veilige en gezonde leefomgeving laten we meewegen bij ideeën en plannen in de (fysieke) leefomgeving. Hierbij wordt onder andere gekeken naar de risico’s die zich kunnen voordoen, naar de mogelijkheden om onveilige en ongezonde situaties te voorkomen en bescherming van omwonenden. Bij deze afweging wordt ook gekeken naar de zelfredzaamheid van mensen.
• Bij nieuwe ontwikkelingen worden eisen gesteld aan het aantal en de kwaliteit van speelvoorzieningen. Het doel is om alle leeftijdsgroepen uit te nodigen om te ontmoeten en bewegen in de openbare ruimte.

Sport en bewegen

• We ontwikkelen een langetermijnvisie met betrekking tot sport en bewegen. Als onderdeel daarvan maken we een Sport- en beweegvisie om de verbinding tussen zorg/welzijn, cultuur en sport te versterken.
• We verbeteren fietsverbindingen en wandelpaden, waaronder de aanleg van (snelle door-)fietsroutes tussen de kernen en lokale ommetjes nabij de kernen. Bekijk de richtinggevende kaart
• We onderzoeken de mogelijkheden tot het realiseren van 1 of 2 centrale sportaccommodaties/-parken voor de hele gemeente, waarbij een goede bereikbaarheid, o.a. per fiets een randvoorwaarde is. Hierbij houden we rekening dat jongeren in hun eigen kern kunnen blijven bewegen.
• We faciliteren en stimuleren initiatieven van bewoners en organisaties die gericht zijn op ontmoeten en bewegen.
• We voeren het project vitaal sportpark Dodewaard uit. In dit project werken sport, onderwijs, welzijn en cultuur samen. Het sportpark is een plek waar overdag gehandicapten of kinderen terechtkunnen om te sporten, waar mbo- en hbo-studenten les krijgen én lesgeven en waar inwoners niet per se lid hoeven te worden van een sportvereniging, maar ook aan flexibel sporten kunnen doen.

Gerichte gezondheidsverbetering

• Met de aanpak zoals verwoord in 'Neder-Betuwe Bloeit!‘ werken we aan het terugdringen van gezondheidsproblemen. We stimuleren een gezonde levensstijl. Hierbij hoort onder meer het voorkomen en verhelpen van overgewicht.
• We werken aan de afname van alcoholgebruik en -misbruik, drugsgebruik en drugshandel door preventie en gerichte hulpverlening.

Gezonde en veilige leefomgeving

• We werken aan een schone, gezonde en veilige leefomgeving, zowel onder- als bovengronds.
• We werken aan een veilige omgeving door aanpak van overlast en probleemsituaties.
• We zetten ons in voor een grote verkeersveiligheid.
• In de openbare ruimte gebruiken we zo min mogelijk chemische bestrijdingsmiddelen.
• We geven voorlichting over onderwerpen die gezondheid betreffen. Dit gebeurt bijvoorbeeld op het gebied van verantwoord stoken van hout.
• We gaan onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om op te treden in onveilige en ongezonde situaties en het bieden van handelingsperspectief. Hieronder valt:
  • Bestrijding en hulpverlening door de overheid en andere hulpdiensten
  • De bijdrage van private partijen en burgers aan de bestrijding en hulpverlening
  • Het tijding informeren en waarschuwen
  • Bevorderen van de zelfredzaamheid en zelfbescherming.

Afval, grondstoffen & recycling

• De circulaire economie heeft merkbare invloed op de fysieke omgeving en vraagt om een andere manier van ontwerpen. 
• We gebruiken veilige materialen voor producten en processen die geen schadelijke uitstoot of andere risico’s veroorzaken en dus geen gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. 
• We scheiden ons afval naar grondstof. Grondstoffen behouden hun waarde en na gebruik blijven geen afvalstromen over.
• We hergebruiken grondstoffen en materialen in producten, gebouwen, wegen, en constructies zoals viaducten en bruggen. 
• We leren om meer te doen met minder (consuminderen).  We hergebruiken en repareren producten of geven ze met aanpassingen een tweede leven.

Op het gebied van veiligheid en gezondheid draagt iedereen een eigen verantwoordelijkheid, zowel inwoners als ondernemers.

Initiatieven die goed passen bij dit speerpunt zijn bijvoorbeeld:

• Verminderen van afval en scheiden van afval.
• Verminderen van vervuiling en verstandig stoken.
• Evenementen of activiteiten met de buurt die ontmoeten en sport stimuleren.
• Gebruik maken van schone mobiliteit: elektrische auto’s, fiets of openbaar vervoer.
• Activiteiten die onderlinge betrokkenheid versterken.

Wie werk zoekt of personeel zoekt, moet dat kunnen vinden
Werk en inkomen veranderen. De grenzen tussen betaald werk, vrijwilligerswerk en vrije tijd worden steeds dynamischer. Mensen hebben vaker flexibele contracten en meerdere banen of combinaties van een baan en mantelzorg. Vrijwilligers voor zorg of verenigingswerk zijn steeds lastiger te krijgen.

Traditionele ontwikkelingslijnen van opleiding naar werk veranderen in een leven lang leren. En de baan van negen tot vijf is niet langer de norm. Robots nemen delen van ons werk over. Werk is niet altijd meer gebonden aan tijden of plaatsen. Een zinvolle bijdrage kunnen leveren aan de samenleving blijft echter belangrijk voor iedereen. En vanuit het perspectief van werkgevers vormen gekwalificeerde medewerkers een onmisbare schakel en productiefactor (asset).

Om de omstandigheden voor scholing, werk, ondernemerschap en ondernemen voor iedereen zo goed mogelijk te maken zijn verbindingen nodig. Digitale verbindingen, verbindingen over weg, en spoor en verbindingen tussen mensen en ondernemingen. Hiermee kunnen we de  (netwerk) economie die in onze regio sterk is nog sterker te maken.

Wil je meer weten over werk en inkomen in je gemeente? Kijk dan op:

https://www.waarstaatjegemeente.nl/dashboard/Werk-en-inkomen

Wij gaan voor een samenleving waarin een goede aansluiting is tussen onderwijs, werkgelegenheid en arbeidsmarkt. Werken is waardevol. Werk zorgt voor een sociaal netwerk, waardoor onze inwoners in de maatschappij blijven meedoen. Mede dankzij onze ondernemers en lokale instellingen kunnen we de werkgelegenheid in onze regio vergroten.

We willen zorgen voor ruimte voor een in kwantitatieve zin én kwalitatieve zin goede, gevarieerde werkgelegenheid en een diversiteit aan bedrijvigheid. Daarbij hebben we de focus op het behoud en versterking van het lokale bedrijfsleven en bedrijven in de lokaal toonaangevende sectoren als de Laanboomsector en aanverwante sectoren.

We streven naar een goed vestigingsklimaat voor het bedrijfsleven, met aantrekkelijke, vitale en duurzame werklocaties met passende functies.

Het is wenselijk dat opleiding, lokale beroepsbevolking en beschikbare werkgelegenheid goed op elkaar zijn afgestemd. Doel is dat wie werk zoekt, werk moet kunnen vinden, en dat ondernemers die personeel zoeken, personeel moeten kunnen vinden. We werken aan doorontwikkeling van ondernemersdienstverlening en versterking van het ondernemersklimaat.

Met onze acties richten wij ons op gevarieerde mogelijkheden voor bedrijven. We richten ons op verbindingen tussen bedrijven, inwoners en ondernemingen en verbindingen tussen onderwijs en bedrijfsleven.

Ontwikkeling en vestiging van bedrijven

• We werken aan een aantrekkelijk vestigings- en ondernemersklimaat met het doel een breed scala aan bedrijven en ondernemingen te kunnen behouden en ontwikkelen.
• We bieden in de eerste plaats ruimte aan lokale bedrijven.
• Voor bedrijventerrein ‘t Panhuis heeft de gemeente een regiekaart opgesteld om nieuwe initiatieven af te kunnen wegen.
• Op een aantal bedrijventerreinen zijn kantoren aan de randen toegestaan, in samenhang met een kwaliteitsimpuls om de uitstraling van de bedrijventerreinen te  verbeteren. 
• Tevens stemt de gemeente de lokale bedrijventerreinontwikkeling in regionaal verband af via het regionaal programma werklocaties  (RPW). 
• We streven naar diversiteit en veelzijdigheid in lokale werkgelegenheid.
• We concentreren (nieuwe) bedrijventerreinen langs hoofdinfrastructuur (A15) zodat sprake is van een goede ontsluiting en we hebben aandacht voor toekomstbestendigheid van bestaande bedrijfslocaties.

Verbindingen tussen overheid, bedrijfsleven, onderwijs en samenleving

• We voeren regulier (bestuurlijk) overleg met vertegenwoordigers van bedrijventerreinen en ondernemersverenigingen.
• We nemen deel aan het regionale platform (Regionaal Werkbedrijf - Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt Rivierenland (RW - POA Rivierenland)) waarin onderwijs, werkzoekenden en bedrijven bijeen worden gebracht met het oog op afstemming van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt.
• We verbeteren de dienstverlening aan ondernemers en we werken aan versterking van het ondernemersklimaat.
• We stimuleren en faciliteren ondernemers en instellingen met plannen waarbij mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (waaronder statushouders) worden geholpen aan werk.

Bedrijvigheid in het buitengebied

• Het buitengebied is primair bestemd voor de landbouw, vooral de laanboomteelt. Andere functies zijn mogelijk mits deze functies passen in de waarden én rekening houden met omliggende functies.  
• In het buitengebied staan we geen functies die veel verkeer of publiek aantrekken of hinder veroorzaken aan de omgeving. We geven de voorkeur aan agrarische verwante bedrijvigheid. In de dynamische linten zijn meer functies mogelijk. 
• Door het gebruik en functieverandering van vrijgekomen agrarische bedrijfsbebouwing in het buitengebied wil de gemeente de vitaliteit en de ruimtelijke en landschappelijke kwaliteiten van het buitengebied behouden en vergroten, zonder daarbij de ontwikkelingsmogelijkheden voor agrarische bedrijven te beperken.
• Bij de agrarische bedrijvigheid in het buitengebied stimuleren en faciliteren we maatregelen gericht op gezonde lucht, bodem, landschap, natuur en duurzaamheid. We onderzoeken of we dergelijke initiatieven via het omgevingsplan mogelijk kunnen maken.

We streven naar een samenleving waarin iedereen een nuttige bijdrage kan leveren, of dat nu met vrijwilligerswerk is, met zorg voor een buurman of -vrouw of met een betaalde baan. Daarin spelen werkgevers een belangrijke rol. Denk daarbij aan:

• Het geven van ruimte voor (om)scholing van werknemers.
• Het aanbieden van werkplekken voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt.
• Het ondersteunen van een plaatselijke activiteit die sport, spel en ontmoeting stimuleert.
• Het gebruik maken van plaatselijk geproduceerde goederen.

Een goed voorbeeld is de aanpak van het Tree Centre Opheusden. Scholieren die een opleiding volgen in de laanboomteelt gaan 1 dag in de week aan de slag bij een lokale laanboomteler.

Een ander voorbeeld is het project ‘School & Jobs’. School & Jobs is een samenwerking tussen drie scholen voor voortgezet onderwijs in Neder-Betuwe en ondernemers die zijn verenigd in de Ondernemersvereniging Neder-Betuwe (OVNB). Het doel van School & Jobs is leerlingen helpen bij het maken van keuzes in een complexe maatschappij (beroepsoriëntatie). Leerlingen van de scholen maken kennis met het bedrijfsleven en gaan op bedrijfsbezoek om meer te weten te komen over bepaalde beroepen en bedrijven. Meer informatie over ‘school & jobs’ kunt u vinden op de website: www.school-jobs.nl

Wonen voor iedereen
De vraag naar woningen door de eigen inwoners neemt onverminderd toe. In Neder-Betuwe zijn veel gezinnen. Uitvliegende jongeren willen zich graag vestigen in de eigen omgeving. De toename van het aantal ouderen zorgt voor een stijging in de behoefte aan geschikte huisvesting. Zorg en begeleiding moet steeds langer en intensiever in de eigen woonomgeving plaatsvinden. Dat vraagt om woonvormen voor jong en oud, met bijbehorende maatschappelijke en zorgvoorzieningen in de kernen.

Veel lokale bedrijvigheid is afhankelijk van de inzet van arbeidsmigranten. In deze Omgevingsvisie wordt daarom ook aandacht gegeven aan de huisvesting van deze doelgroep.

Wil je meer weten over het wonen in je gemeente. Kijk dan op:

https://www.waarstaatjegemeente.nl/dashboard/Bouwen-en-wonen

In onze gemeente kunnen onze eigen inwoners plezierig wonen, alleen, samen of met een gezin. Jong en oud, met en zonder zorg of begeleiding en wat je achtergrond ook is. Dat betekent dat er een gevarieerd aanbod van woningen is, waarbij betaalbaarheid en beschikbaarheid belangrijk zijn.

Elke kern heeft zijn eigen identiteit. De nieuwbouw sluit dan ook aan op de woningbehoefte en autonome bevolkingsgroei van de kern. De nieuwbouw zorgt voor de realisatie van verschillende woningtypen en prijsklassen en geeft hiermee de huidige inwoners de mogelijkheid om binnen de gemeente invulling te geven aan hun veranderde woonwens. In aansluiting op de karakteristiek van de kern kan gestapelde bouw worden toegepast.

Geplande nieuwbouwprojecten worden ontwikkeld en afgerond. Bij nieuwe bouwprojecten zoeken we aansluiting bij bestaande bebouwing van de kernen en alleen daar waar behoefte is. Hierbij wordt ook toegezien op een groene en duurzame leefomgeving. Daarbij is het uitgangspunt dat nieuwbouwprojecten moeten passen bij het karakter van de gemeente en passen in de omgeving.

Met onze acties richten wij ons op het faciliteren van woningbouwplannen in alle kernen. Het gaat om de juiste woningen op de juiste plek en waar behoefte is. Bij de nieuwe ontwikkelingen leggen wij de nadruk op betaalbaar wonen en wonen voor starters en senioren. We zorgen er voor dat in alle kernen wordt gebouwd.

Uitbreiding en inbreiding

• Bestaande uitbreidingslocaties worden ontwikkeld en afgerond.
• Nieuwe woningbouwlocaties zijn alleen mogelijk aansluitend aan bestaande kernen met een goede landschappelijke inpassing, een goede ontsluiting en met aandacht voor de aanwezigheid of bereikbaarheid van voorzieningen. 
• We onderzoeken mogelijke inbreidingslocaties voor woningbouw. 
• Gestapelde bouw behoort tot de mogelijkheden, om uitbreiding te voorkomen.

Monitoring en afspraken

• Jaarlijks monitoren we de woningmarkt in de gemeente.
• Vierjaarlijks monitoren we de woningbehoefte in de gemeente.
• Het woningbouwprogramma is regionaal vastgesteld en door de Provincie Gelderland goedgekeurd.
• We hebben prestatieafspraken met woningcorporatie Thius.

Type woningen

• We zetten in op gevarieerde woningbouw in elke kern, zowel qua woningtype als prijsklasse, om aan de autonome inwonersgroei van de gemeente te voldoen. Het aantal is afhankelijk van de bestaande woningbouw, behoefte en nieuwbouwmogelijkheden per kern.
• We realiseren in elke kern voldoende aanbod van betaalbare (sociale)huur- en koopwoningen.
• Bij de kernen Kesteren, Dodewaard, Ochten en Opheusden zoeken we partners om woon-zorg aanbod te realiseren.
• Voor het huisvesten van statushouders, zorgdoelgroepen en spoedzoekers werken we samen met woningcorporatie Thius. Door bij nieuwbouw voldoende sociale huur te realiseren draagt elke ontwikkelaar een steentje bij aan deze maatschappelijke opgave.
• Bij de kernen Echteld en IJzendoorn stimuleren en faciliteren we lokale initiatieven voor bijvoorbeeld meergeneratiewoningen en woonzorgboerderijen die passen bij de schaal van de omgeving.
• We zorgen voor voldoende huisvestingsmogelijkheden voor de lokaal werkende arbeidsmigranten.
• We zorgen voor integratie en begeleiding van migranten.
• Wij werken samen met Neder-Betuwe Bloeit aan leefbare wijken.

Duurzaam bouwen

De focus ligt op klimaatneutraal en circulair bouwen.

• We bouwen duurzame goed geïsoleerde woningen, zonder aardgas. Bij de bouw van nieuwe woningen en gebouwen kiezen we voor duurzame (bouw)materialen en de mogelijkheid van hergebruik van materialen.
• We stimuleren het opwekken van energie door zonnepanelen op daken van woningen en (agrarische en bedrijfs-) gebouwen.

Bestaande woningbouw aardgasvrij maken

• We werken toe naar aardgasvrij wonen voor bestaande woningen volgens een regionale (RES) en lokale strategie Transitievisie Warmte). 
• We zetten in op energiebesparing en isoleren om minder energie te verbruiken.
• We realiseren duurzame alternatieven voor aardgas . Denk aan warmte uit wind en zon, restwarmte, geothermie, aquathermie, enz.

Water en groen

• We zetten in op groene, duurzame en gezonde woonwijken.
• We zoeken actief naar mogelijkheden om duurzaam om te gaan met water. Dit doen we door stedelijk gebied klimaatadaptief in te richten, verharding te minimaliseren en bestaande verharding te vergroenen. De opslag van water in grondwaterbuffers tijdens hevige neerslag.
• We stimuleren de toepassing van waterbesparende systemen bij bouwplannen om waterverbruik te verminderen.
• We beperken de consequenties van wonen en werken binnen een grondwaterbeschermingsgebied.
• We stimuleren de biodiversiteit bij ruimtelijk beheer en ruimtelijke ontwikkelingen. Voldoende groen en water, vergroening in tuinen en stedelijk gebied, verlichting- en geluidbeperking, kwetsbare zones beschermen en soorten uitzetten of planten.
• Ruimtelijke plannen voorzien van een biodiversiteitsparagraaf: voor behoud en herstel van de biodiversiteit in het plangebied.

Een woon- en leefplek voor iedereen, dat gaat ons allemaal aan. Voor het realiseren van nieuwe woningen is de gemeente afhankelijk van grondeigenaren, woningcorporaties, ontwikkelaars en zorg- en welzijnspartners. 

Goede aanvullingen op onze woningvoorraad zijn:

• Sociale huurwoningen.
• Goedkope koop tot 200.000 euro (mag met koopconstructies zoals duo-koop, erfpacht, koopgarant).
• Betaalbare koop tot 300.00 euro.
• Woningtypen voor eenpersoonshuishoudens.
• Levensloopgeschikte woningen voor senioren met de primaire voorzieningen drempelloos bereikbaar: woonkamer, keuken, slaapkamer, badkamer.
• Kleinschalige woonoplossingen voor zorgdoelgroepen zoals senioren met hulpvraag, GGZ, beschermd wonen, kamers met kansen, e.a.  
• Huisvesting van arbeidsmigranten met SNF- of AKF-keurmerk.
• Energieneutrale woonwijken.
• Groene leefomgeving met aandacht voor bewegen, hittestress en water.

Bereikbaarheid in de toekomst
Een goede en veilige bereikbaarheid binnen Neder-Betuwe, in de regio en daarbuiten is van groot belang voor onze economie en voor onze inwoners. De gemeente werkt in de regio samen aan een robuust verkeersnetwerk en een goede doorstroming.

Tegelijkertijd belasten we met ons autogebruik onze leefomgeving en worden we steeds ongezonder. We willen een schonere lucht en een gezondere leefomgeving. Daarom willen we stimuleren dat er zowel voor privé als voor zakelijk gebruik steeds vaker een duurzame keuze wordt gemaakt. Dat betekent zuinige, schone of elektrische auto’s, meer en aantrekkelijke mogelijkheden om op de fiets grotere afstanden af te leggen en openbaar vervoer als alternatief aantrekkelijker maken. Dit is niet alleen gezond voor de leefomgeving, maar ook voor de mensen die wonen en werken in onze gemeente. Bovendien is de behoefte aan goede recreatieve wandel- en fietsvoorzieningen groot.

Oudere en kwetsbare personen hebben niet altijd de mogelijkheid om zich zelfstandig te verplaatsen, vooral over langere afstanden. Om mee te kunnen doen in de samenleving is bereikbaarheid van groot belang. De openbare ruimte en het vervoersnetwerk zal voor iedereen toegankelijk moeten blijven.

We willen een samenleving waarin iedereen plezierig en gezond kan wonen en leven en een zinvolle bijdrage kan leveren. Een goede en veilige bereikbaarheid is daarbij van essentieel belang. We zetten daarom in op een optimaal bereikbare gemeente, waarbij we energiebewuste keuzes makkelijker willen maken.

We doen dat door de stations als vervoersknooppunten te versterken, door elektrisch vervoer te stimuleren en samen met onze partners snelle doorfietsroutes te realiseren. Ook zorgen we voor goede autoverbindingen en parkeergelegenheden.

De openbare ruimte richten we zo in dat deze toegankelijk en veilig is voor iedereen. Daardoor blijven voorzieningen voor iedereen bereikbaar.

Met onze acties richten wij ons op de bereikbaarheid en toegankelijkheid van voorzieningen en het bevorderen van veiligheid en duurzame keuzes bij verkeer en vervoer. Mobiliteit gaat over gemeentegrenzen heen. Daarom werken wij vaak samen met omliggende gemeenten en in de regio.

Bereikbaarheid  en veiligheid

• We werken in de regio samen aan een robuust (hoofd)wegennetwerk en een robuust fietsnetwerk. 
• We zorgen dat het verkeer rijdt daar waar het hoort. Functie, 
• gebruik en inrichting moeten op elkaar zijn afgestemd. Hierbij hebben we het uitgangspunt om het vrachtverkeer zoveel mogelijk te scheiden van het overig verkeer.
• We streven naar een goede verbinding tussen de kernen, waarbij nieuwe (rand)wegen goed worden ingepast in de omgeving. 
• We doen onderzoek naar een betere ontsluiting van Ochten-Oost / Noord.
• We werken aan veilige fietsroutes (naar o.a. de scholen). Waar mogelijk scheiden we fietspad van wegen met gemotoriseerd verkeer en/of oplaadpunten.
• We werken aan een goede verbinding voor langzaam verkeer tussen Casterhoven en rest van Kesteren.
• We werken aan een randweg rond Opheusden om vrachtverkeer zoveel mogelijk rondom het centrum te leiden. 
• In het project dijkverzwaring van de Waalbandijk werken we aan verbetering van de verkeerssituatie op de dijk.

• ‘Wij zetten ons in wat binnen onze beïnvloedingssfeer ligt voor de verbreding van de Rijnbrug bij Rhenen de daarbij horende verbreding van de N233 (in verband met onder andere woningbouwopgave Kesteren en bereikbaarheid Medel).

• Het ‘Neder-Betuws Verkeer- en Vervoersplan (NBVVP 2018)’ en de daar bijhorende uitvoeringsprogramma maakt onderdeel uit van deze omgevingsvisie.’
  
  

   

Toegankelijkheid en bereikbaarheid voor alle doelgroepen

• We werken aan een betere afstemming van de inrichting van de openbare ruimte op het gebruik door iedereen. Het gaat onder meer over goed begaanbare voetpaden, ook voor rollators, kinderwagens en rolstoelen.
• We stimuleren en faciliteren initiatieven waarin vervoer voor iedereen bereikbaar wordt gemaakt.

Duurzame mobiliteit

• We willen dat verplaatsingen zo duurzaam mogelijk worden gedaan. Hiervoor werken we samen met de regio.
• Samen met de regio zoeken we naar mogelijkheden om slimme mobiliteit in te zetten.
• We verbeteren fiets- en voetverbindingen, waaronder het realiseren van doorfietsroutes in regionaal verband, de bereikbaarheid richting (sport-)voorzieningen en de dorpscentra. 
• We werken aan opwaardering van de stations als vervoersknooppunt. We gaan in overleg met de provincie om bus en trein beter op elkaar aan te laten sluiten. We stimuleren en faciliteren aanvullende verbeteringen in uitstraling, parkeercapaciteit of voorzieningen.
• We werken aan de opwaardering van de omgeving van station Kesteren. 
• We stimuleren elektrisch vervoer (auto en fiets) door laadpalen en/of oplaadpunten te plaatsen op strategische locatie in woonwijken, op werklocaties en andere openbare plaatsen.

Parkeervoorzieningen

• We zorgen voor goede parkeervoorzieningen in woonwijken en centrumgebieden conform de gemeentelijke Nota parkeernormen.
• In de toekomst gaan we kijken naar mogelijkheden om parkeerplaatsen op te heffen voor andere functies.
• Bij de aanleg van parkeervoorzieningen worden deze zo groen mogelijk ingericht.
• Waar mogelijk zetten we in om  parkeervoorzieningen te clusteren.

De auto is een belangrijk vervoersmiddel. Samen willen we werken aan het verminderen van de uitstoot van schadelijke stoffen. Je kan hieraan bijdragen door vaker gebruik te maken van elektrische vervoersmiddelen, fiets, openbaar vervoer of carpool vanaf één van de carpoolpleinen in de gemeente. Een andere mogelijkheid is het gebruiken van een deelauto. Ondernemers kunnen laadpalen op hun terrein plaatsen of het gebruik van openbaar vervoer stimuleren.

Bereikbaarheid van werk, onderwijs, voorzieningen, familie en vrienden is voor iedereen belangrijk. Maar niet voor iedereen vanzelfsprekend.

Wil je helpen om vervoer voor meer mensen bereikbaar te maken? Dat kan. Goede voorbeelden zijn:

• ANWB Automaatje. Met deze service vervoeren vrijwilligers tegen een geringe vergoeding hun minder mobiele plaatsgenoten.
• De energiecoöperatie van Burgum. Deze coöperatie verzorgde een elektrische deelauto. Vrijwilligers rijden hierin iedereen voor 1 euro per rit naar hun bestemming binnen het postcodegebied.

Regionaal Mobiliteitsplan:
https://www.regiorivierenland.nl/diensten-speerpunten-onderwerpen/mobiliteit

Hoe gaan we zorgvuldig om met identiteit?

Waarom willen mensen Neder-Betuwe wonen of verblijven? Dat heeft alles te maken met identiteit. Maar wat is dat eigenlijk? Identiteit van een gebied voert terug op kenmerkende eigenschappen:

• kenmerken die verbonden zijn aan de totstandkoming van een gebied in verschillende tijdlagen, en;
• kenmerken die te maken hebben met samenleving zoals sociale samenhang of lokale gebruiken.

Op die manier is identiteit iets wat mensen gemeenschappelijk hebben en wat hun verbindt. In deze tijd verandert onze omgeving snel. Er worden nieuwe functies ontwikkeld, die we eerder niet bedacht hadden. Als nieuwe plannen inspelen op onze identiteit, zijn ze eerder succesvol. Ze winnen aan draagvlak en passen in hun omgeving.

Identiteit is een krachtige basis voor ontwikkelingen. Een plan is een kans om de identiteit van ons gebied te versterken. Aan het begin van elk plan vragen we hier aandacht voor. Zie hiervoor de stappen om verder met je plan te komen en de waardenkaart waarop staat met welke bestaande waarden je rekening moet houden.

Het landschap van het rivierengebied met de daarbij behorende laanboomteelt en fruitteelt is een belangrijk onderdeel van de identiteit van Neder-Betuwe. Ook de historie vormt een belangrijk onderdeel van de identiteit. In een streek waar erfgoed en kwaliteit van de omgeving een belangrijke rol spelen voelen mensen zich thuis en geworteld. Dit zorgt voor onderlinge verbondenheid. Ons erfgoed. De erfgoedkansenkaart geeft goede voorbeelden van kansen om ons erfgoed te versterken. Op deze kaart zijn alle aanwezige historisch landschappen, bouwkunst (monumenten) en de onderlinge samenhang hier tussen (ensembles) geïnventariseerd en gewaard. De inhoudelijke informatie uit de ‘Schatkist’ is hierin meegenomen. Naast erfgoed boven de grond, draagt erfgoed onder de grond (archeologie) bij aan onze identiteit. We zijn een ondernemende gemeente vol harde werkers. We zijn betrokken op elkaar binnen verschillende, hechte gemeenschappen en geven elkaar daarbij de ruimte.

We willen ons ondernemende karakter laten zien door de laanboomsector als visitekaartje in te zetten.

Toeristisch recreatieve ontwikkelingen zijn welkom en geven samen met de versterking van het netwerk van paden een de gelegenheid en stimulans om het karakter van onze omgeving te beleven.

Met onze acties richten wij ons op het in beeld brengen op het zoveel mogelijk behouden van onze identiteit bestaande uit ons (historisch) landschap, de bouwkunst (monumenten) en de onderlinge samenhang hier tussen.

Landschap

• Bij alle ruimtelijke ontwikkelingen aan de randen van dorpen en in het buitengebied stellen wij voorwaarden aan de landschappelijke inpassing. In deze Omgevingsvisie en in de regels van het Omgevingsplan wordt vooraf duidelijk gemaakt dat landschappelijke inpassing ruimte vraagt.
• Inbreiding van de kernen mag niet ten koste gaan van alle open plekken in kernen.
• We bieden ruimte voor het oprichten van een landgoed in combinatie met nieuwe natuur, om zodoende bij te dragen aan de landschappelijke, ecologische en cultuurhistorische waarden.
• We behouden de groene zone tussen Kesteren en Opheusden.

Cultuurhistorie en ArcheologieSchatkist van Neder-Betuwe

• Bij ruimtelijke ontwikkelingen ter plaatse van onze parels, de gebieden waar de onderlinge samenhang tussen historische landschappen en bouwkunst (monumenten) elkaar versterken (integrale ensembles), stellen wij voorwaarden aan de inpassing. De parels zijn weergegeven op de waardenkaart. De voorwaarden zijn uitgewerkt in ons erfgoedbeleid.
• Bij ruimtelijke ontwikkelingen houden we rekening met archeologie zoals is opgenomen in het gemeentelijke archeologiebeleid.
• Samen met historische verenigingen en de laanboomsector ontwikkelen we toeristisch-recreatieve routes rond identiteit/erfgoed.
• We ondersteunen de ontwikkeling van een educatieprogramma over cultureel erfgoed op basisscholen.

Recreatie

• We stimuleren en faciliteren van initiatieven die de gebruiks-, belevings- en toekomstwaarde van landschappelijk en cultuurhistorisch waardevolle objecten versterken.
• We stimuleren en ondersteunen initiatieven die de toeristische-recreatieve routes versterken en uitbreiding.
• We bieden ruimte aan kleinschalige en rustige vormen van recreatie. Grootschalige recreatie is alleen onder strikte voorwaarden mogelijk.

Openbare ruimte en kunst

• We betrekken inwoners en ondernemers bij de ontwikkeling van de openbare ruimte. Op enkele plekken worden boomkwekers betrokken bij de ontwikkeling van de openbare ruimte als visitekaartje voor de laanboomteelt.
• We realiseren samen met de laanboomsector een kunstwerk langs de Betuweroute/A15.

De identiteit van onze gemeente is verbonden met het landschap en de cultuurhistorische geschiedenis. Deze is op veel plaatsen zichtbaar, herkenbaar of terug te brengen.

Wij vinden het belangrijk om onze identiteit te behouden en versterken. Als inwoner of ondernemer kan je daar ook een bijdrage aanleveren. Bijvoorbeeld door:

• Je erf in het buitengebied of aan de rand van het dorp passend bij het landschap in te richten. Zie https://www.nederbetuwe.nl/bouwen-en-wonen/beleidsplannen/openbare-ruimte/inrichting-van-uw-erf-en-het-landschap
• Inspiratie van cultuurhistorische waarden. zie erfgoedkansenkaart en de schatkist https://www.nederbetuwe.nl/sport-cultuur-recreatie/recreatie-en-toerisme/de-schatkist-van-neder-betuwe
•  Inspiratie van cultuurhistorische waarden op de Inspiratie van cultuurhistorische waarden op de erfoedkansenkaart https://www.nederbetuwe.nl › schatkist; https://www.nederbetuwe.nl

Neder-Betuwe als meest toonaangevende laanboomcentrum van Nederland
De laanboomteelt bepaalt een groot deel van de identiteit van Neder-Betuwe. De laanboomteelt is van groot belang voor de samenleving, het landschap, de economie en werkgelegenheid van Neder-Betuwe.

De gemeente vormt een grootschalig productiegebied dat circa een derde van alle laanboomteelt van Nederland huisvest. Er zijn circa 130 (laan)boomteeltbedrijven aanwezig, die een gezamenlijk areaal van ca 1.500 ha bewerken. Hiermee is deze regio het belangrijkste productiegebied binnen de sector in Nederland en Europa. Tegelijkertijd is binnen onze gemeente schaarste op beschikbare gronden voor de laanboomteelt en worden andere manieren en plekken gezocht om uit te breiden.

De gemeenten Neder-Betuwe, Overbetuwe en Buren, de provincie en de verenigde bedrijven in het Tree Centre Opheusden hebben samen het Laanboompact gesloten. Dat heeft geleid tot de ontwikkeling van het Agro Business Centre, een bedrijventerrein van 13 ha speciaal voor de ondersteunende diensten van de laanboomkwekerij. Op het Agro Business Centre wordt de komende jaren gewerkt aan een Laanboomhuis en een showtuin.

Binnen de laanboomteelt vormt de containerteelt een afzonderlijk segment, waarin een relatief grote groei is te verwachten. In de laanboomteelt worden steeds meer teeltondersteunende voorzieningen ontwikkeld. Door de hoge gronddruk, de opkomst van de teelt in potten, de toegenomen fysieke mogelijkheden (zoals ontwatering) en andere cultuurtechnische maatregelen vindt de teelt in toenemende mate ook plaats op de komgronden. Deze ontwikkelingen gaan bijvoorbeeld over containerteelt op worteldoek, folies, lavas of beton, geavanceerde gesloten watersystemen, kassen, kunststof tunnels en overkappingen.

De ontwikkelingen in de laanboomsector gaan snel. De komende 20 jaar heeft de laanboomsector behoefte aan meer ruimte voor de bomenteelt. Er is meer ruimte nodig om in te kunnen spelen op landelijke ontwikkelingen, zoals klimaatverandering en biodiversiteit. Maar ook is er meer ruimte nodig om de bodem gezond te houden en voor een betere en ruimere teelt. Eens in de circa 6 jaar wordt een teeltperceel voor 1 á 2 jaar niet ingezet voor de teelt van bomen maar beteelt met een groenbemester of wordt er helemaal niet op geteeld. Dit is noodzakelijk voor behouden van een gezonde bodem. Voor het bevorderen van de groeikracht van bomen en het terugdringen van ziektes en plagen is het wenselijk om de bomen wat verder uit elkaar te zeten. Het verder uit elkaar plaatsen van de bomen zorgt dat de weerbaarheid van bomen tegen ziektes en plagen wordt vergroot. Hierdoor is er minder gewasbescherming nodig en is er ruimte voor biodiversiteit.

Wij vinden het belangrijk dat de laanboomteelt en andere agrarische sectoren ruimte krijgen om zich te blijven ontwikkelen. Dat kan, als daarbij rekening wordt gehouden met de omgeving. Dat betekent dat er aandacht is voor de gezonde lucht en bodem, landschap, natuur en duurzaamheid. Ook is het belangrijk dat er voldoende arbeidskracht is. Voldoende beschikbaar personeel met de juiste opleiding is daarbij een voorwaarde.

De laanboomsector wordt gekenmerkt door een hoge mate van dynamiek. Deze dynamiek komt door diverse ontwikkelingen. Op deze dynamiek willen we zoveel mogelijk inspelen, zodat de laanboomteelt kan blijven bestaan en om de leidende positie in Europa te behouden en mogelijk ook uit te breiden. Hierbij is samenwerking essentieel.

Ook de andere agrarische sectoren speelt er veel, zoals stikstof en spuitzonering. Wij vinden het belangrijk dat ook deze sectoren kunnen blijven bestaan en proberen samen met deze sectoren te zoeken naar mogelijkheden om dit ook te  bewerkstelligen.

Wij richten onze acties op een toekomstgerichte laanboomteelt en het versterken van Neder-Betuwe als laanboomcentrum.

Toekomstgerichte laanboomteelt

• We bieden ruimte voor de uitbreiding of vernieuwing van een laanboomteeltbedrijf of toepassing van teeltondersteunende voorzieningen. De voorwaarde is dat waarde wordt toegevoegd aan de omgeving. Het gaat om waarden gericht op gezonde lucht en bodem, landschap, natuur en duurzaamheid.
• We onderzoeken in overleg met onze partners de mogelijkheden voor tunnelkassen, rekening houdend met landschap, water en biodiversiteit.
• In overleg met de sector ontwikkelen we duidelijke regels over de toepassing van (nieuwe) teeltondersteunende voorzieningen en het realiseren van nieuwe agrarische bouwpercelen.
• We stimuleren en faciliteren maatregelen gericht op gezonde lucht, bodem, landschap, natuur en duurzaamheid. Veel voorkomende initiatieven die hierop zijn gericht maken we in het omgevingsplan zo makkelijk mogelijk. Dat betekent dat ze (onder voorwaarden) vergunningsvrij worden gemaakt of met een eenvoudige (reguliere) procedure.
• Het buitengebied is primair bestemd voor de landbouw, vooral de laanboomteelt. Andere functies zijn mogelijk mits deze functies passen in de waarden én rekening houden met omliggende functies.
• We onderzoeken de mogelijkheden hoe om te gaan met spuitzonering.

Centrum van de laanbomenteelt

• We werken samen met bewoners, bedrijven en partners om het openbaar groen de uitstraling van Europees laanboomcentrum te geven.
• We werken aan de verdere ontwikkeling van het Agro Business Centre, onder meer door het Laanboomhuis en een bedrijfsverzamelgebouw mogelijk te maken en door de aanleg van de Randweg Opheusden. 
• Het Agro Business Centre is een bedrijventerrein alleen voor laanboomteelt gerelateerde bedrijven.
• Via de deelname aan het Laanboompact werken aan:
  • Verduurzaming van de sector.
  • Innovatie.
  • Optimalisering van scholing en arbeid.
  • Realiseren van een toeristische thematische route rond de laanboomteelt.

Duurzaamheid bij landbouw en recreatie

• We stimuleren duurzame landbouw en recreatie. 
• Geen  onnodige verspilling van landbouwproducten. Fruit dat de kwalitatieve toets van supermarkten niet haalt, is toch gezond en lekker en kan bijvoorbeeld naar de voedselbank of tot een ander product verwerkt worden. 
• We willen zoveel mogelijk duurzame energie gebruiken binnen de landbouw- en recreatiesector. Energie opwekken door plaatsing zonnepanelen op (schuur)daken of door (kleinere) windmolens op de terreinen. 

Initiatieven die goed zouden passen bij dit speerpunt zijn:

• Alle vormen van verduurzamen van de laanbomenteelt.
• Het combineren van laanbomenteelt met landschappelijke versterking of versterking van natuurwaarden.
• Het zichtbaar maken van de sector bijvoorbeeld in beeldende kunst, in een bezoekerscentrum of in een arboretum.

Wil je meer weten over de energietransitie in onze gemeente? Kijk dan op:

• https://www.nederbetuwe.nl/Inwoners/Bouwen_en_Wonen/Klimaat_en_Duurzaamheid
• https://www.waarstaatjegemeente.nl/dashboard/

Met de energietransitie doelen we op de overgang van het huidige energiegebruik en de gangbare manier van opwekking van energie naar een nieuwe, duurzame manier. De eerste stap is zoveel mogelijk energie besparen. Daarbij komt het duurzaam opwekken van energie. Dit kan bijvoorbeeld met windenergie of zonne-energie.

In de energietransitie moet veel gebeuren. Iedere nieuwe ontwikkeling draagt daarom minimaal zijn eigen duurzame energievoorziening. We stimuleren en faciliteren de verduurzaming van bestaande bedrijven, woningen en verkeer en vervoer. Om een bijdrage te leveren die in verhouding staat tot ons energieverbruik moet ook grootschalige opwek van duurzame energie een plek krijgen in Neder-Betuwe.

Met onze acties richten wij ons op besparing en omschakeling naar duurzame vormen van energie en het faciliteren van de initiatieven die daar een bijdrage aan leveren.

Duurzame energie
In het Klimaatakkoord hebben we afspraken gemaakt hoe we willen overgaan van energie uit  fossiele brandstoffen naar energie uit duurzame bronnen; dit noemen we de Energietransitie. We verminderen de uitstoot van CO2 door energiebesparing, het opwekken van duurzame energie, woningen en gebouwen niet meer van aardgas te voorzien, over te gaan op elektrisch rijden, hergebruik van grondstoffen, enz. Deze ontwikkelingen hebben een enorme impact op de ruimtelijke inrichting van Neder-Betuwe. 

Energie besparen is een belangrijke doelstelling, want alle energie die je niet verbruikt hoef je ook niet op te wekken. Dit betekent dat er dan minder wind- en zonneparken of andere duurzame energiebronnen nodig zijn om ons van energie te voorzien. Het landschap zal in de toekomst veranderen: er komen windturbines en zonnevelden Hiervoor zijn regionaal al zoekgebieden aangewezen. De zoekgebieden staan op de waardenkaart. Bewoners en bedrijven worden via participatie bij deze ingrijpende ruimtelijke ontwikkelingen betrokken. 

Besparing en energieneutraliteit

• We adviseren inwoners en ondernemers over energiebesparing via het Energieloket Neder-Betuwe en door publiekscampagnes inzetten op energiebesparing.
• Nieuwe ontwikkelingen dragen minimaal hun eigen duurzame energievoorziening. Dit betekent dat nieuwbouw energieneutraal is, of dat door participatie in grootschalige opstellingen in de regio per saldo energieneutraliteit wordt bereikt.

Duurzaam bouwen
Bij bouwen ligt de focus op klimaatneutraal en circulair bouwen.

• We bouwen duurzame goed geïsoleerde woningen, zonder aardgas. Bij de bouw van nieuwe woningen en gebouwen kiezen we voor duurzame (bouw)materialen en de mogelijkheid van hergebruik van materialen. 
• We stimuleren het opwekken van energie door zonnepanelen op daken van woningen en (agrarische en bedrijfs-) gebouwen.

Bestaande woningen en bedrijven aardgasvrij maken

• We werken toe naar aardgasvrij wonen voor bestaande woningen en bedrijven volgens een regionale (RES) en lokale strategie Transitievisie Warmte).  
• We zetten in op energiebesparing en isoleren om minder energie te verbruiken.
• We realiseren duurzame alternatieven voor aardgas . Denk aan warmte uit wind en zon, restwarmte, geothermie, aquathermie, enz. 

Grootschalige opwek van duurzame energie (wind en zon)

• In de Regionale Energie Strategie (RES) 1.0 zijn zoekgebieden aangewezen voor de opwek van grootschalige energie, zoals windparken en zonnevelden. Deze zoekgebieden staan op de ‘richtinggevende kaart’ van de Omgevingsvisie.
• We ondersteunen de realisatie van (grootschalige) wind- en zonneparken, als dit past binnen de gestelde voorwaarden en mogelijkheden, zoals landschappelijke inpassing.
• We stimuleren en ondersteunen lokale initiatieven voor de opwekking van duurzame energie. Bijvoorbeeld de opwek van duurzame energie door kleine lokale coöperatieve energiebedrijven. 

Stimulering en ondersteuning via regelgeving

• We bieden de mogelijkheid voor duurzaamheidsleningen aan inwoners.
• Veel voorkomende initiatieven gericht  op besparing en opwekking van duurzame energie maken we in het Omgevingsplan zo makkelijk mogelijk. Dat betekent dat ze (onder voorwaarden) vergunningsvrij worden gemaakt of met een eenvoudige (reguliere) procedure.
• We stimuleren en faciliteren initiatieven voor nieuwe duurzame vormen van verkeer en vervoer.

Eigen gemeentelijk vastgoed

• We verduurzamen het gemeentelijke vastgoed en bevorderen energiebesparende maatregelen bij nieuwbouw.

Het klimaat- en energieprobleem is een probleem op de schaal van onze hele wereld. Het raakt ons allemaal en iedereen zal moeten bijdragen; jij ook. Dat kan bijvoorbeeld door je huis te isoleren, door zonnepanelen op je dak te plaatsen, vaker de fiets te nemen of door te kiezen voor een elektrische auto.

Hieronder vind je een aantal handige links.

• Energieloket Neder-Betuwe: https://energieloketrivierenland.nl/neder-betuwe/
• RES Rivierenland: https://www.resrivierenland.nl/

Hoe kunnen we ons goed voorbereiden op de gevolgen van de klimaatverandering?
De klimaatverandering voltrekt zich sneller dan tot voor kort werd gedacht. De weeromstandigheden die we voor 2050 verwachtten, treden nu al regelmatig op. De stijging van de gemiddelde temperatuur brengt extremer weer met zich mee: natter, droger en heter. Het resultaat is wateroverlast, droogte en hittestress. Ook hoosbuien en harde wind komen vaker voor.

De aanpak aan de bron is om de uitstoot van broeikassen zoveel mogelijk te beperken (zie het speerpunt ‘werken aan de energietransitie’). Maar daarnaast zijn extreme weersomstandigheden al een feit. Daarom is het nodig om goed voorbereid te zijn. Door goede maatregelen kunnen we overlast zoveel mogelijk voorkomen.

De gemeente doet mee aan de regionale samenwerking op het gebied van Klimaatadaptatie. Het doel van deze samenwerking is de Regionale Adaptatiestrategie (RAS) met daaraan gekoppeld een samenwerkingsprogramma. Daarnaast worden klimaatstresstesten uitgevoerd om risicolocaties op te sporen en maatregelen te kunnen nemen tegen wateroverlast, droogte of hittestress.

Het klimaat verandert. Het is belangrijk om ons daarop voor te bereiden. De overheid in de openbare ruimte en jij als inwoner of ondernemer op jouw eigen terrein. Om veilig te blijven bij piekbuien reserveren we meer ruimte voor water, zowel voor de rivier als binnen de dijken. Daardoor hebben we ook voldoende watervoorraad voor periodes van droogte. Wij zullen meer bomen planten om schaduw te bieden voor mensen en dieren en om hittestress te voorkomen.

Door klimaatverandering komen ook in Nederland overstromingen en extreme regenbuien voor. Neder-Betuwe is ook een waterrijk gebied. Op het gebied van klimaatadaptatie nemen we  maatregelen om onze omgeving veilig en gezond te houden, ook bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen, zoals woningbouw en dijkverzwaring of dijkaanleg. Door de klimaatverandering kan het ook extreem heet worden of er kunnen langere perioden van droogte zijn. Daarom nemen we ook maatregelen tegen hittestress. Klimaatadaptatie heeft veel invloed op de fysieke inrichting van zowel stedelijk als landelijk gebied.

• In de ‘Integrale Visie op de Openbare Ruimte (IVOR) nemen we klimaatadaptatie mee als een van de thema’s.
• We nemen deel van de Regionale Adaptatie Strategie (RAS) in samenwerking met negen gemeenten, Waterschap Rivierenland, provincie Gelderland en andere stakeholders.
• We stellen ook en lokale Adaptatie Strategie (LAS) op voor Neder-Betuwe, hoe we omgaan met de gevolgen van klimaatverandering.
• We geven voorlichting over het belang om je voor te bereiden op de klimaatveranderingen en tips over hoe je dat kan doen.
• We nemen maatregelen tegen hittestress door meer bomen aan te planten en slim watermanagement.
• We stemmen ons waterbeleid af met het waterschap en werken gezamenlijk aan een robuust en duurzaam watersysteem.
• We stemmen ruimtelijke ontwikkelingen af met het waterschap zodat ontwikkelingen waterneutraal ingericht kunnen worden.
• We brengen de risico’s voor wateroverlast in beeld.
• We zoeken actief naar mogelijkheden om duurzaam om te gaan met water. Dit doen we door stedelijk gebied klimaatadaptief in te richten, verharding te minimaliseren en bestaande verharding te vergroenen. De opslag van water in grondwaterbuffers tijdens hevige neerslag. 
• We stimuleren de toepassing van waterbesparende systemen bij bouwplannen om waterverbruik te verminderen. 
• We beperken de consequenties van wonen en werken binnen een grondwaterbeschermingsgebied.
• We nemen maatregelen tegen hittestress door meer bomen aan te planten en slim watermanagement.

Wateroverlast, watertekort en hittestress, ook jij kan je daarop voorbereiden. Dat kan op het erf van elke bewoner of ondernemer. Denk daarbij aan:

• wateropvang in een bassin, sloot, vijver of regenton;
• het zuinig omgaan met water in tijden van droogte;
• het beperken van verharding op je erf of in je tuin. Minder verharding zorgt ervoor dat het water in de bodem terechtkomt. Dat is de meest natuurlijke manier om water op te slaan.
• het aanplanten van bomen. Bomen geven op een natuurlijke manier schaduw en daardoor bescherming tegen hitte en droogte.

Er zijn tal van goede voorbeelden om in je ver- of nieuwbouwproject rekening te houden met veranderingen in het klimaat. Een aantal voorbeelden zijn verzameld in het voorbeeldenboek van platform 31:

https://www.platform31.nl/publicaties/voorbeeldenboek-klimaatadaptieve-bouwprojecten.

Op de website https://www.klimaatactiefrivierenland.nl/ kun je voorbeelden vinden wat je zelf kan doen om je woning of tuin voor te bereiden op klimaatverandering’.  

Hoe zorgen we voor een biodiverse omgeving?
In Nederland daalde de biodiversiteit van ongeveer 40 procent in 1900 tot ongeveer 15 procent in 2010. De biodiversiteit is hier uitgedrukt in % van de natuurlijke situatie.

De belangrijkste oorzaken van achteruitgang zijn de verandering van landgebruik, de achteruitgang van het milieu en versnippering van gebieden waar natuur in de hoofdrol is.

Samen zijn we aan zet om het tij te keren.

Variatie in inheemse planten- en diersoorten is belangrijk. De vele verschillende soorten houden ons ecosysteem in balans en vormen een levende en productieve natuur. Het komt ten goede aan onze landbouwgewassen en onze leefomgeving. Want biodiversiteit helpt om ziekten en plagen in gewassen en het groen te voorkomen.

We willen meer ruimte voor groen in en om de kernen. Zowel in de openbare ruimte als in de tuinen of erven van inwoners en bedrijven. Dit groen willen we zo inrichten dat meer verschillende planten en dieren zich hier thuis voelen. Tevens willen we het beheer zodanig omvormen dat dit leidt tot het versterken van de biodiversiteit.

We willen niet alleen meer groen creëren, maar ook een aantrekkelijke, beweegvriendelijke en bruikbare groenstructuur. Dit wordt gerealiseerd door het groen met andere functies te combineren en het groen meer te bundelen. Het combineren van groen met functies als bewegen, spelen en waterberging leveren een aantrekkelijke openbare ruimte. Het bundelen van groen en door diverse groenzones met elkaar te verbinden, vergroten we de gebruikswaarden. Een aantrekkelijke groenstructuur willen we zo gaan inrichten dat er een balans is tussen rood en groen.

Met onze acties richten wij ons op biodiversiteit in de openbare ruimte en ondersteuning en sturing op biodiversiteit bij plannen van inwoners en ondernemers.

Biodiversiteit in de openbare ruimte

• In de openbare ruimte kiezen we voor bloeiende en vruchtdragende beplanting.
• We maken zoveel mogelijk buiten de bebouwde kom gebruik van een gevarieerde streekeigen beplanting.
• We zaaien bloemrijke bermen in.
• We beheren bermen op een ecologische manier.
• De hoeveelheid bomen in de bestaande openbare ruimte blijft gelijk.
• Per kern richten we minimaal een plek in voor vlinders en bijen.
• We besteden bij beheer en inrichting van de openbare ruimte meer aandacht aan kwetsbare insectensoorten (naast de aandacht die al uitging naar vlinders en bijen).
• We werken samen met bewoners, bedrijven en partners om het openbaar groen de uitstraling van Europees laanboomcentrum te geven. Hierbij geven wij tevens inhoud aan biodiversiteit.

Ondersteuning en sturing

• We ondersteunen initiatieven voor biodiverse, emmissieloze en residuevrije teelt van gewassen.
• We leggen een verplichting op om bij nieuwe woonwijken een percentage van de gronden voor groen in te richten.
• We stimuleren natuur-inclusieve landbouw. 
• We zorgen voor voldoende groen en water, vergroening in tuinen en stedelijk gebied, verlichting- en geluidbeperking en bescherming van kwetsbare zones.  
• We zorgen voor herstel en duurzaam beheer van bermen, houtwallen en ecologische verbindingen tussen natuurgebieden.
• We voorzien ruimtelijke plannen van een biodiversiteitsparagraaf: voor behoud en herstel van de biodiversiteit in het plangebied. 

Ook jij kan een bijdrage leveren aan een omgeving waarin veel verschillende plant- en diersoorten zich thuis voelen. Dit kan bijvoorbeeld door bewust te kiezen voor bepaalde levensmiddelen of bloemen en planten. Dit kan in de omgeving van je eigen huis of tuin. En als je (agrarisch) ondernemer bent dan kan dat als onderdeel van je bedrijfsvoering. Zie voor meer tips op de website van Klimaat Actief Rivierenland: https://www.klimaatactiefrivierenland.nl/.

We zien graag initiatieven die een bijdrage leveren aan een aantrekkelijke, beweegvriendelijke en bruikbare groenstructuur. Hierbij valt te denken aan:

• Het combineren van groen met andere functies (bewegen, spelen, waterberging).
• Bij nieuwbouw dat er voldoende groen wordt gerealiseerd. Bij woningbouw wordt landelijk een norm van 75 m² groen per woning gehanteerd.

We werken samen met inwoners, ondernemers en organisaties aan sterke dorpen. Dat zijn dorpen die vitaal en veerkrachtig zijn, waarin men bij elkaar betrokken is en er voldoende mogelijkheden zijn om betekenisvol te kunnen wonen, werken en leven. De gemeente draagt zorg voor een veilige en gezonde basis. In elk dorp dienen de basisvoorzieningen aanwezig of bereikbaar te zijn. Een goede ontsluiting is ook een taak van de gemeente. Onze dorpen hebben een sterk verenigingsleven en ervaren onderlinge verbondenheid. Samen met de inwoners, ondernemers en organisaties die betrokken zijn bij een dorp zijn wensen voor ieder dorp  verzameld. Wensen die het dorp sterker kunnen maken. 

De samenleving verandert en vraagt om een andere houding van de overheid en de samenleving. Eigen initiatief vanuit de dorpen wordt steeds belangrijker. Samenleving en gemeente zijn samen aan zet voor de zorg voor elkaar of het behoud van voorzieningen.

Wij verwelkomen initiatieven, vooral als deze bijdragen aan de speerpunten van deze Omgevingsvisie. Wij benaderen dergelijke initiatieven dan ook vanuit een “Ja-mits” gedachte. Een plan is een kans om een dorp sterker te maken.

Met onze acties richten wij ons op het verbeteren van de leefbaarheid van dorpen. Daarbij bieden wij hulp bij initiatieven die bijdragen aan de speerpunten van deze Omgevingsvisie.

Leefbaarheid

• We zetten ons in om tenminste een ontmoetingsruimte per dorp mogelijk te (blijven) maken, zo nodig in combinatie met andere voorzieningen, zoals sportaccommodaties. 
• We streven ernaar per dorp een school te behouden, waarbij we ons realiseren dat dit voor de kleinere kernen op de lange termijn waarschijnlijk niet haalbaar is.
• We bieden ruimte aan nieuwe speelvoorzieningen in de kernen, ook voor de leeftijdscategorie 12+.

Hulp bij initiatieven

• We werken toe naar een platform, fysiek en sociaal. Via dit platform gaan we in gesprek met de dorpen om de leefbaarheid van de dorpen te onderhouden en te verbeteren. De gemeente zorgt voor een veilige en een gezonde basis, voor de extra’s zijn bewoners en ondernemers nodig. Zij nemen initiatieven, maken plannen en vormen werkgroepen en collectieven.
• We gaan de haalbaarheid onderzoeken van het inzetten van dorpscoördinatoren. Een dorpscoördinator kan functioneren als aanspreekpunt voor het dorp. Hij of zij kent de projecten die in het dorp spelen en zorgt ervoor dat het dorp op de hoogte is van de stand van zaken.
• We ondersteunen initiatieven die bijdragen aan de speerpunten van deze Omgevingsvisie. We helpen daarbij. Dat kan bijvoorbeeld door hulp bij het verlenen van een vergunning, of door het bieden van een podium om een initiatief bekend te maken.

We zien graag initiatieven die een bijdrage leveren aan onze speerpunten. Waar kan het dan om gaan? Enkele voorbeelden zijn:

• de aanleg van een buurttuin om groenten te kweken;
• het opzetten van vrijwilligersvervoer voor mensen die minder makkelijk reizen;
• het oprichten van een energiecoöperatie die zich richt op energiebesparing en opwekken van duurzame energie;
• het samenwerken van verenigingen en instellingen om mensen met elkaar in contact te brengen en/of bewegen te stimuleren.